Bekijk het webinar De NIPT vanaf 1 april 2023 – wat verandert er? terug.

Het digitale informatiepakket met vier factsheets vind je op www.pns.nl/professionals/nipt/factsheets.

Ja, je kunt de nieuwe informatiekaart bestellen in de webshop. De informatiekaart is ook als download beschikbaar.

Op basis van een cohortstudie lijkt er een verhoogde kans (3,7%) op chromosomale afwijkingen bij zwangerschappen tot stand gekomen na ICSI (Belva et al. 2020). Er is een indicatie voor invasieve prenatale tijdens de zwangerschap (tijdens de zwangerschap ) diagnostiek. Indien de zwangere geen invasieve diagnostiek wenst, kan de zwangere NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) binnen de screening onderzoek (onderzoek ) laten uitvoeren. Er is dus geen medische indicatie voor NIPT wegens ICSI zwangerschap. De counselor kan met de zwangere bespreken of ze invasieve diagnostiek wenst, en bij aanvullende vragen of de wens tot invasieve diagnostiek kan de zwangere naar een Centrum voor Prenatale Diagnostiek verwezen worden.

Onder bepaalde voorwaarden is dat inderdaad mogelijk. De regels zijn als volgt vastgesteld:

• Alleen bloedafnameorganisaties met een contract met de Regionale Centra mogen bloed afnemen voor de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ). Als je als verloskundig zorgverlener een contract hebt voor de NIPT met zo'n bloedafnameorganisatie mag je de bloedafname voor de NIPT doen. De bloedafnameorganisatie zal in dat geval toezien op de dienstverlening van de verloskundigenpraktijk conform de ISO 15189 norm. Zo zal die bloedafnameorganisatie minstens 1 keer per jaar een audit doen bij jouw verloskundigenpraktijk. 
• Een bloedafnamelocatie moet digitaal een bericht naar Peridos kunnen sturen. Dit betekent dat je als verloskundigenpraktijk die bloedafname voor de NIPT doet toegang moeten hebben tot een LIMS of ander afnamesysteem via een werkplek met computer en handscanner of app.

De reden op deze manier te werken is onder andere om te waarborgen dat er enige routine is bij de medewerkers bij het afnemen van de NIPT (er moeten minimaal 5 bloedafnames per week per locatie gedaan worden). Verder speelt ook duurzaamheid een rol: de bloedafnamesets zijn beperkt houdbaar, het is niet wenselijk dat voorraden verlopen omdat er op een locatie te weinig bloedafnames worden gedaan.

Nieuwe bloedafnamelocaties kunnen eens per kwartaal worden toegevoegd op gemotiveerd verzoek van een bloedafnameorganisatie. Toelating van nieuwe locaties kan voor het eerst per 1 juli 2023.  

De NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) kan pas worden aangevraagd wanneer de à terme datum is vastgesteld. Dit gebeurt op basis van een termijnecho. Het dateren van de zwangerschap met de CRL crown-rump-length (crown-rump-length ) is met een abdominale termijnecho het meest betrouwbaar tussen 10+0 en 12+6 weken zwangerschap. Zie voor meer informatie het dateringsprotocol van de NVOG. De vaste à terme datum vanuit een fertiliteitstraject mag gebruikt worden voor de aanvraag van de NIPT.

Het aanvraagformulier bevat het BSN Burgerservicenummer (Burgerservicenummer ) van de zwangere, de bevestigingsmail niet. Deze informatie heeft de bloedafnameorganisatie veelal nodig om de bloedafname correct te registreren. De bevestigingsmail is dus aanvullend en vervangt het aanvraagformulier niet.

Ondanks de duidelijke richtlijnen, bestaat de kans dat je in maart en april te maken krijgt met zwangeren die eigenlijk alleen in aanmerking komen voor de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) binnen TRIDENT, maar die aangeven dat ze toch de NIPT na 1 april willen.

Om meerdere redenen raden wij dit af. Allereerst omdat de richtlijnen gemaakt zijn in het belang van de zwangeren zelf: als ze toch zou meedoen aan de NIPT na april krijgt ze de uitslag misschien pas na 21 dagen. Er blijft dan nog maar weinig tijd over voor eventueel vervolgonderzoek. De ervaring leert dat zo’n lange periode van onzekerheid vaak zorgt voor veel stress. En in het ergste geval heeft de zwangere zelfs geen tijd meer om zelf te bepalen wat ze met de uitslag van het vervolgonderzoek doet.

Daarnaast zijn de richtlijnen gemaakt in het belang van alle zwangeren samen: de gemaakte afspraken moeten voorkomen dat de NIPT-laboratoria overbelast raken. Als de piekbelasting in april toch te hoog wordt, doordat veel zwangeren hun eigen keuzes maken, kan het screeningsprogramma vastlopen. Dat zou betekenen dat duizenden zwangeren in Nederland pas heel laat hun uitslag van de NIPT krijgen of opnieuw bloed moeten laten afnemen. Zo’n situatie willen we echt met zijn allen voorkomen.

We begrijpen dat sommige zwangeren - om financiële of praktische redenen – liever zouden kiezen voor de NIPT na 1 april. Toch vragen wij je om ze nadrukkelijk te wijzen op het algemeen belang én op de grote gevolgen die een late uitslag ook voor haarzelf zou kunnen hebben.

Bij 0,4% (dus 4 op de 1.000) NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test )-uitslagen wordt een nevenbevinding gezien. De kans op een nevenbevinding is ongeveer gelijk aan de kans op een aanwijzing voor downsyndroom.

In feite verandert er voor de zwangere bijna niets rondom nevenbevindingen. Het enige verschil is dat milde aandoeningen bij de moeder vanaf 1 april niet meer worden teruggekoppeld.
 

Bij de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) worden de geslachtschromosomen niet gerapporteerd. Daar is geen vergunning voor. De laboratoria die de NIPT-analyse uitvoeren hebben vanuit de overheid alleen een vergunning voor het vaststellen van eventuele afwijkingen waar de NIPT zich op richt. De NIPT richt zich niet op het geslacht van de foetus.

Een leiomyoom is een ander woord voor vleesboom of myoom. Het is een van de bijzonderheden in de medische voorgeschiedenis die belangrijk zijn om te registeren bij het aanvragen van de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ). Een leiomyoom kan er namelijk voor zorgen dat de NIPT minder betrouwbaar is. Dit komt doordat een leiomyoom (vleesboom) een wildgroei is van cellen van de baarmoederwand. Het DNA deoxyribonucleic acid (deoxyribonucleic acid ) van het leiomyoom circuleert ook in het bloed van de zwangere. Als de cellen van een leiomyoom een chromosoomafwijking hebben kan dat ook met de NIPT worden gezien. Een afwijkende NIPT kan dus veroorzaakt worden door de aanwezigheid van een leiomyoom. Met de NIPT kan echter geen onderscheid gemaakt worden tussen DNA afkomstig van het leiomyoom, de placenta of het kind. Er is dan invasief prenataal tijdens de zwangerschap (tijdens de zwangerschap ) vervolgonderzoek nodig. Zwangeren met een leiomyoom komen wel in aanmerking voor NIPT, omdat leiomyomen vaak een chromosoomafwijking hebben maar niet altijd. Type/locatie is niet van belang, alleen de aan- of afwezigheid.

Ja dat klopt, ook zonder Nederlandse zorgverzekering of BSN Burgerservicenummer (Burgerservicenummer ) kun je een zwangere die bij jou onder controle is een NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) aanbieden. Voorwaarde is wel dat je als verloskundig zorgverlener een contract hebt met het Regionaal Centrum. Voor zwangeren zonder BSN geldt dat de aanvraag altijd vanuit Peridos wordt gedaan.

In de praktijk verandert er weinig. De bloedafname voor de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) kan vanaf 10+0 weken zwangerschap gedaan worden, omdat uit de TRIDENT studies is gebleken dat er vanaf die termijn al voldoende celvrij DNA deoxyribonucleic acid (deoxyribonucleic acid ) van de foetus aanwezig is in het bloed om de analyse te kunnen doen. Omdat het voor deelname aan de NIPT vereist is dat er een definitieve à terme datum is vastgesteld (door middel van een termijnecho) en de termijnecho conform de NVOG Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie )-richtlijn bij voorkeur gedaan wordt vanaf 10+0 weken, zal de deelnametermijn aan de NIPT in de praktijk niet veel wijzigen.

Vanaf 10 weken in zwangerschap is er in de meeste gevallen voldoende vrij placentair DNA deoxyribonucleic acid (deoxyribonucleic acid ) aanwezig in de maternale circulatie om de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) uit te voeren. Een verhoogd BMI Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht. (Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.) is geassocieerd met een lagere foetale fractie maar dit is per zwangere verschillend. In principe kan de NIPT aangeboden worden vanaf 10 weken in de zwangerschap, maar bij ernstig overgewicht (obesitas) zou er rekening mee kunnen worden gehouden dat er iets vaker geen uitslag gegeven kan worden.