Zwangeren die overwegen hun ongeboren kind te laten screenen op lichamelijke afwijkingen kunnen sinds 2007 deelnemen aan het tweede trimester SEO (structureel echoscopisch onderzoek). Sinds 1 september 2021 kunnen zwangeren daarnaast ook deelnemen aan het eerste trimester SEO. Deze wordt aangeboden in het kader van een landelijke, wetenschappelijke studie (de IMITAS studie).
De uitvoering van structureel echoscopisch onderzoek dient plaats te vinden conform de landelijke kwaliteitseisen en hetgeen op www.pns.nl/professionals/nipt-seo is beschreven.
Direct naar:
Vergelijking eerste en tweede trimester SEO (structureel echoscopisch onderzoek)
Zwangeren kunnen kiezen voor een structureel echoscopisch onderzoek om hun ongeboren kind te laten onderzoeken op structurele, lichamelijke afwijkingen. Dat kan met een eerste trimester SEO en/of een tweede trimester SEO. Je leest hier de verschillen tussen deze twee.
Het eerste en tweede trimester SEO hebben hetzelfde doel. Ze vervangen elkaar niet, maar vullen elkaar aan. Het verschil is dat het eerste trimester SEO eerder in de zwangerschap plaatsvindt. Hoewel het kind rond 13 weken kleiner en minder ver ontwikkeld is dan rond 20 weken, zijn sommige (ernstige) afwijkingen wel te zien. Het komt regelmatig voor dat deze niet met het leven verenigbaar zijn. Als de echoscopist een afwijking vermoedt, kan de zwangere vroeg in de zwangerschap eventueel vervolgonderzoek laten uitvoeren. Ook heeft zij – vergeleken met het tweede trimester SEO – meer tijd om te bepalen wat ze met de uitslag doet. Bij het tweede trimester SEO zijn veel structuren (zoals het hart) verder ontwikkeld. Daardoor kan de echoscopist het kind meer in detail onderzoeken.
De overeenkomsten en verschillen op een rij:
| Eerste trimester SEO | Tweede trimester SEO | |
|---|---|---|
| Type onderzoek | Echo-onderzoek naar structurele afwijkingen bij het kind. | Echo-onderzoek naar structurele afwijkingen bij het kind. |
| Onderzoeksperiode | Van 12+3 weken tot en met 14+3 weken zwangerschap. | Van 18+0 weken tot en met 21+0 weken zwangerschap. Bij voorkeur tussen 19+0 en 20+0 weken. |
| Ontwikkeling structuren | Kind kleiner, structuren minder ver ontwikkeld. Minder zichtbaar dan in tweede trimester. Sommige (ernstige) afwijkingen wel zichtbaar. | Structuren verder ontwikkeld. Meer zichtbaar dan in eerste trimester. Kind meer in detail te onderzoeken. |
| Exclusiecriteria | Indicatie voor GUO (geavanceerd echoscopisch onderzoek) type 1 in het eerste trimester. Afwijkende NIPT (niet-invasieve prenatale test). | Indicatie voor GUO type 1 in het tweede trimester. |
| Kosten | Geen eigen bijdrage voor de zwangere | Geen eigen bijdrage voor de zwanger |
| Uitslagtermijn | Direct | Direct |
| Zekerheid uitslag | Nee, niet alle afwijkingen zijn zichtbaar. Kind kan toch een afwijking hebben na gunstige uitslag. En na een ongunstige uitslag kan ook blijken er geen afwijking is. | Nee, niet alle afwijkingen zijn zichtbaar. Kind kan toch een afwijking hebben na gunstige uitslag. En na een ongunstige uitslag kan ook blijken er geen afwijking is. |
| Kans op aanwijzing afwijking | De uitkomsten van de wetenschappelijke studie zullen hier informatie over geven. Schatting op basis van internationaal onderzoek: bij ongeveer 5 van de 100 zwangeren. | Bij ongeveer 5 van de 100 zwangeren. |
| Lengte kind (van billen tot hoofd) | Ongeveer 7,5 cm. | Ongeveer 17 cm |
| Gewicht kind | Ongeveer 65 gram | Ongeveer 300 gram |
| Beeldvorming | De juiste vergroting is belangrijk. In de meeste gevallen nemen de structuren bij voorkeur 2/3 van het beeld in. Zie kwaliteitsbeoordeling. Zijn niet alle orgaansystemen via een abdominaal uitgevoerde echo te beoordelen? Dan biedt de echoscopist altijd een vaginale echo aan. |
Alle doorsneden 2/3 in beeld: zowel van de biometrie als de foetale anatomie. Zijn niet alle orgaansystemen via een abdominaal uitgevoerde echo te beoordelen? Dan kan de echoscopist een vaginale echo aanbieden. |
| Herhaling bij onvoldoende beeldvorming/incompleet onderzoek | Niet | Ja, vóór 21+0 weken (mits er een redelijke kans is meer te kunnen zien). |
| Nevenbevindingen | De uitkomsten van de wetenschappelijke studie zullen hier informatie over geven. | De zwangere krijgt eventuele sonomarkers altijd te horen. |
| Mogelijk vervolgonderzoek | Bij vermoeden van afwijking: verwijzing naar Centrum voor Prenatale Diagnostiek voor GUO type 2. Naar aanleiding daarvan wordt eventueel een invasieve test en/of bloedonderzoek aangeboden. |
Bij pyelectasie: herhaling SEO bij circa 32 weken. Bij laagliggende placenta: controle placenta bij circa 32 weken. Bij vermoeden van afwijking: verwijzing naar Centrum voor Prenatale Diagnostiek voor GUO type 2. Naar aanleiding daarvan wordt eventueel een invasieve test en/of bloedonderzoek aangeboden. |
| Wetenschappelijke studie |
Ja. Toestemming nodig voor gebruik van de gegevens van de zwangere. |
Nee. Bestaande screening (onderzoek) in Nederland. |
Zie ook de publiekspagina Vergelijking met andere onderzoeken.